Ontogeneza motoryczna dziecka
Znajomość poszczególnych warunków psychomotorycznego rozwoju dziecka, wiedza na temat mechanizmów warunkujących ten rozwój oraz znajomość idealnego modelu rozwoju dziecka stanowią nieodzowną bazę do podjęcia działań terapeutycznych. Dzięki temu można w sposób celowy pomóc dziecku w osiągnięciu jego możliwego potencjału życiowego.
Ontogeneza motoryczna jest zależna od:
- determinacji genetycznej, czyli każda jednostka ma zaprogramowany rozwój już od zapłodnienia do śmierci
- determinacji mentalnej, czyli warunkiem tu jest prawidłowy rozwój psychiczny
prawidłowo działających i zintegrowanych zmysłów, czyli wzroku, słuchu węchu, propriorecepcji itd., prawidłowo - działający mózg
- wpływy i warunki środowiska naturalnego, warunki domowe
Człowiek jest istota bipedalną
Funkcjonuje na poziomie korowym mając kontrolę nad poruszaniem się, będąc istota myślącą logicznie i racjonalnie.
Dla osiągnięcia prawidłowej lokomocji niezbędne jest oprócz wyżej wymienionych warunków:
- automatyczne sterowanie postawą, czyli tzw. kontrola posturalna
- prawidłowo rozwinięte mechanizmy podporowo-wyprostne czyli umiejętności przeciwstawienia się sile ciężkości, inaczej zwane mechanizmami antygrawitacyjnymi (przeciw grawitacyjnymi), co jest głównie widoczne w 1 roku życia
- możliwości wykonania celowego fazowego ruchu
Badanie dziecka w 1. roku życia
Badanie dziecka w 1 roku życia odbywa się przede wszystkim za pomocą obserwacji motoryki spontanicznej.
Do tego niezbędna jest wiedza na temat idealnego rozwoju dziecka. Ocena rozwoju dotyczy zawsze ilości i jakości wzorców. Drugim ważnym czynnikiem jest badanie rozwoju odruchowego, czyli odruchów, które zawsze mają swoją ewolucję w przebiegu rozwoju. Trzeci etap badania to badanie reakcji ułożeniowych. Reakcje ułożeniowe ulegają przeobrażeniom w 1 roku życia. Badanie ich polega na zmianie ustawienia ciała w przestrzeni.
Każda faza wymaga dokładnej obserwacji.
Badanie zebrane jest w tabeli:
- reakcja Trakcji
- reakcja Landau
- reakcja wg Vojty
- reakcja weg Peiper-Isbert
- reakcja wg Collis vertikalna
- reakcja wg Collis horyzontalna
- reakcja zawieszenia pachowego
Ontogeneza motoryczna w 1. roku życia:
Cały rozwój w odniesieniu do tułowia przebiega cranio-caudalnie, czyli w kierunku czaszkowo-krzyżowym oraz z kierunku proksymalnego do dystalnego.
Schemat ciała:
- do 4 tyg. wkłada ręce pojedynczo do buzi
- 8 tyg. łączy proste palce na klatce piersiowej
- 3 miesiąc dotyka dłoń o dłoń od góry
- 4 miesiąc dotyka dłońmi do linii kolan
- 5 miesiąc chwyt za genitalia
- 6 miesiąc chwyt za podudzia
- 7 miesiąc chwyt za stopę
- 7,5 miesiąc Stopa w buzi
Chwyt:
- 8 tyg. patrzy na dłoń, łączy proste palce
- 3 miesiąc chwyta ustami i językiem
- 4 miesiąc chwyt boczny
- 4,5 miesiąc chwyt diagonalny
- 5 miesiąc przekłada zabawkę z ręki do ręki (supinacja przedramienia)
- 6 miesiąc chwyt radialny
- 7,5 miesiąc chwyt pensetowy
- 9 miesiąc chwyt szczypcowy
Rozwój funkcji podporowych:
- Noworodek – płaszczyzna przylegania (kłęb nadgarstków, przyśrodkowa część ud, mostek), przetacza głowę dziobiąc
- 6-12 tyg. podpór przesuwa się z nadgarstków w kierunku łokcia, środek ciezkosci z mostka przesuwa się w kierunku pępka
- 3 miesiąc podpór symetryczny na przedramionach z izolowanym obrotem głowy
- 4,5 miesiąc asymetryczny podpór ma przedramionach
- 5 miesiąc podpór na nadgarstkach
- 6 miesiąc prostokąt podporu na udach i dłoniach
Motoryka duża:
- 6 miesiąc obrót z pleców na brzuch
- 7 miesiąc siad boczny (podstawa trapez)
- 7,5 miesiąc siad skośny (podstawa trójkąt)
- 7,5 miesiąc foczenie
- 8,5 miesiąc czworakowanie
- 8,5-9 miesiąc siad prosty
- 8,5-9 miesiąc wstawanie
- 10-11 miesiąc chód bokiem wzdłuż mebli
- 14-16 miesiąc chodzenie socjalne
